HLANLAI ZANNIAT LE FALAM THU BRITISH RECORD HMANGIN

September 19, 2023

HLANLAI ZANNIAT LE FALAM THU BRITISH RECORD HMANGIN

Falam Identity hmang in hlanlai pah Zanniat ciah mi bang lo in cang ruai hnak ii.
Cangkheng rel in Zanniat mi heh Falam mi i lo ii.
1810s kum dung ah Falam in Zanniat ram sim ai, cetan Zanniatram heh Falam ukhnak hnia ah Sal/Slave in umh in, zonzai farah in Falam hnen ah Siah le Lukhawng pe kuul in mi bang lo in nung miphun in Zanniat mi cang ii.

Falam te in Zanniatram uk maan Zanniat mi heh Falam mi in cang lo.
Zanniat ihnak ngaingai tu Falam te ai Sal (Slave) ii. Cia thu heh Chin Hills Vol-1 ai Page 147-148 songah ah British te in hetin ngan ii.

"The Tashons (Falam/Taisun) as usual proceeded with deliberation: they collected the Yahows (Zahau), the Whenohs (Hualngo), and all the Shunklas (Sunthla), and crossing the river, overran and utterly laid waste the whole rebel tract. Only those who fled into Burma evaded death or slavery."

"The result of the rebellion was very disastrous to the Torrs (Zanniat) and their allies. They are now slaves of Falam, and have to carry from the plains of Burma all the salt and rice which may be required by that village, not only for its own consumption, but also for sale to the Yahows and the outlying villages. The Tashons do their utmost to discourage free trade with the plains, as they wish to keep the salt trade in their own hands. The trade is very profitable as the Tashons get the salt brought up from the plains without cost and sell it at a fabulous price to the more distant and ignorant villages. The following are the villages which have to carry salt free of cooly hire from Burma to Falam :— Tawyan (four villages)."

He san ah Mirang te hnenah laivum ah Zanniat miphun umh tihnak rel vek lo ai, Torr miphun in rel sah ii. Inapui Zanniat tluanthu kin sik fangin cia thu heh Falam in Zanniatram sim thu i hlen ii.

Falam sal ah Zaniatram cang lio ai, Zanniatram in Falam hnen ah Ci/Salt le Faang/Rice phur sah kuul, Zanniatram in phur sah hnak ci le faang te ciah Falam/Taisun in Zahau le a hiang ai khua dangdang hnen ah zuar sin de ti tian in British te in nganhnak hmu thil ii sing. British te in ngan ta lo selai ling tuh lo kin cang ii.


Falam hnen ah Ci phur sah khua te tu (British te nganhnak sikin), Mirang te lingdan in nganhnak khua hming te ii.
1) Noran
2) Kawa
3) Lumte
4) Yanli
5) Sanng Kwa
6) Vanyin
7) Lowson
8 ) Kun Yin
9) Shim Sing
10) Yote



Mah history ling lo ai, mi te daihdan le relhnak lungkhim bengbo ciah ruat kuul.

Falam hnen ah Siah le Lukhawng pe kuulhnak Lumbang miuk Liang Awng le a tesinfa te in tawng hnak in Falam hnia in nuam niuniu luat awng ii. Cetin Lumbang miuk in Falam heh British te hnen ah thu rel maanin an lo in Lumbang miuk rin tur ding ruai in thi lio awng zo ii.

Burma ram ding tuhin Panglong Agreement signtu lakah Zanniat pa Pu Hlur Hmung tel napui tunnia tian chawimawi hnak umh lo ii.

Panglong Agreement sign maan Kawl sal ah kin cang, ti lam sawn in Politics laar sawn ii.
CNO/Falam politics dung ah buai kuul lo ii.

Chin huap Politics sawn ah kontin kin khangso tuh tihnak sawn kin thuruatdan kin laivum thuruatdan khangso kuul sawn ii.

Zanniat History rel fangin lungsia thinhnawm kuul ze ii. Kin pupa te in Falam te lau maan reel ngam de lo.

Zanniat mi tu mi thawn buai hiam lo, rem niu in umh hiam pawl ii sing.

Zanniatram heh Falam in sim thu Chin Hill Vol-1 ah hetin ngan ii.

Falam hnen ah Ci phur sah kuul ai, Falam te ai lo vai sah tio kul, kum siar Laaifaang (millet) bawm 1 inn 1 in pe tio khua te tu:
1) Lomban (Lumbang)
2) Pate (Parte)
3) Lunhaw (Lunghawh)
4) Kolai (Khualai)
5) Lati

Kin san ah siik fangin Zanniatmi te thinlung ah mi te puai bawn lekhaw mi rong suangah tu, fatu per tu, mi te ang ruaitu, mi hmai ah laam show-tu dung in kin cang sio de. Cia heh hlanlai pah kin hisotry ah cetin i awng maan ii.

Falam hua nga sing ti lo ii sing. Mah inhnak dinhmun lingthiam tuh, khangsohnak ruat tuh, Chin le Burma huap in tel thiam tuh, cia thupui sawn ii.

Falam hua nga sing ti lo ii sing. Mah inhnak dinhmun lingthiam tuh, khangsohnak ruat tuh, Chin le Burma huap in tel thiam tuh, cia thupui sawn ii.

No comments:

Powered by Blogger.