Skip to main content

British Record ah Zanniat miphun le ram

British Record ah Zanniatram le Miphun

British te Chin ram a kawi fangin Zanniat miphun kin umh thu ciah Taisun/Fahlam te in ling ruai hiam veng lo ii. Chin Hills Vol-1 ah Torr miphun le Falam raltho in nganhnak ciah Zanniat thu i hlen napui.

1896 kum ah Chin Hills Volume 1-2 (laibu ngan tu: Bertnam S. Carey, H. N Tuck) ngan ben hnua 1943 kum ah H.N.C Stephenson in The Ecnomics of the Central Chin Hills ca uk a ngan fang ian in Zanniat kin ling lai ii.

H.N.C Stephenson in laibu in a suahnak ah Zanniat thu tel ii. He niu umh maan British record ah Zanniat heh hlanlai pah umh ii sing, Zanniatram tihnak umh thu ciah Stephenson hmangin mi lakah thu phorh pha nai hramhram kin cang ii. Mi te in Zanniat history le record kin lon sah, kin paai ruai sah sio in kin miphun kin paai zo hnak cang thil tawp in zong saal ii sing.
Ciamaan, Stephenson in a aicaan maan zaimaan Chin Hills Vol-1 ah he tluk ai ram kau in miphun pui in minung tam ngai Zanniat ciah Chin Hills record ah tel lo tiin a aicaan thu le Zanniat heh Taisun song ah Chin Hills Volume 1-2 ah kin ngan tel thu ngan tel ii.

Fahlam/Taisun te ciah amah te lekin mi tawng de lo ai, a hiang ai a ukhnak khua te sawm in mi tawng de ii.

Tunah Hualngo te history kin sik fangin hlanlai pah Taisun le Zahau ciah kop dun, raltawng in bawm ṭio tihnak record nai ve ai, tun kin san tian in Falam ti fangin a lu ber ciah Taisun le Zahau ii, hlanlai pah kop dun meng, raltawng in bawm dun ṭio ii.

Hlanlai ah Zanniat le Taisun lekin tawng dun selai Taisun in neh tuh lo ii. Ikhalselai Taisun te ciah a fiim ai, Zahau te sawm ṭio ii.

Zanniatram ciah Fahlam raal in neh ai ukhnak maan Fahlam te hrang phathnemhnak tam ze ii.

Zanniatram in kum siar Siah pe ṭio, Kawlram lam in lovang in Ci (salt) ciah Falam ai lal rohin to ṭhiang Taisun lal hnen ah phurh sah ṭio. Zanniat pa thi lekhaw a hlumhnak thilri ciah Fahlam in lukhawg in lang de, a lungkhim lo lekhaw a fate ciah Sal (slave) in tlun de ti ii. Fahlam te ciah Zanniatram in lovang in rong, sa, ci phurh sah in cawm li de ii. Taisun in Zanniatram in a ngahnak ci le thildang ciah a hiang ai a naper pui Zahau le miphun dang hnen ah zem de, zuar de ii.

Ciamaan hlanlai pah Zanniatram ciah Fahlam ukhnak hnia ah zonzai farah in nung, mi bang tuh lo hrimhrim in Fahlam te in dah hnak ii.

Cia hlanlai Fahlam policy ciah tun kin san tian in bangdunhnak tam ngai umh ii.

Zanniat mi te in Zanniatram Political history le kin san tian in politics danglamhnak te sik in thu ruat lo tam ngai ti a lin ii.

Fahlam te in Zanniat History thup sio hnak in Laimi in ruat dun, Fahlam mi in Zanniat mi ruat dun sio. Fahlam te thu ngai tuh ian tuntian kin upate tian in thinlung nai ii. Fim cu ze hang napui.

"East of Run River is Zanniatland" tihnak Stephenson in Record awnghnak Document heh Lumbang history nganhnak ah umh ai, upa dang te in Falam ai Office record ah rin hmu de in rel de hnak, tunah cia Document heh phorh thil in umh lo hang. Kon ah kin lon sah berh i ni maw? Poi ngai ii.

Lumbang miuk in Zanniatram in Fahlam lakin Siah le Lukhawng luat thu British te in thukhansah hnak record Document te khai Falam Office ah umh tuh hlen de hnak napui, kin san ah cia record hmu pha umh lo hang. Kin lon sah ber i ni maw? Poi ngai ii.

Zanniatram le Zanniat miphun in ram nai miphun kin i hnak Indigenous People kin ihnak covo ciah tunah Fahlam te in CNO/CNDF hmang in kin zawl, maithal in Zanniatram kin uk hnak lungkhim lo in CDF-Zanniatram heh dinhnak ve ii.

Zanniat mi ten mah ihnak ling lo, Fahlam te lau in nung te lingdun cu ii.

Tun kin san ah thu umhdan sik fangin Zanniat upa le konghoitu lam in kin rinsan te ciah (a tam sawn) Falam in nung sio, Zanniat heh a hlum in hlum ii. Falam te pha tihnak le konghoihnak lo in zai khai thu ruat hiam bul lo hnakin miphun dinhmun in kin sung ze ii.

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid02YumdzcdpqBMB1pKBpWzaEekH9CzxWncyBxBXtqw1QVaBmT3rHVdH3nTw2Grh7k5wl&id=100063235119508&mibextid=CDWPTG

Comments

Popular posts from this blog

TOWNSHIP UKHNAK LE MIPHUN IN UKHNAK RAM DINHMUN RUATIN

Kin Chin miphunpui huap in kin politics fehpuidan sik fangin Tribal Politics in kin buai ber ngio. Pupa san in kin naihnak ram nai thil tuh kin thupui ber in laar. 1948 kum ah Burma ram din pah Chinland ukdun tuh dan Chinmi upa te in idea fumfe nai cia lo hnakin tun kum 77 kin khim zo tian ram uk tuh dan ah kin buai miahmo lai. Chinland heh 1948 kum ah Burma ram ding fangin Chin Special Division tiin ding hnak ii. Chinland heh 1974 kum ah Chin Special Division tihnak Chin State in cang ai, tuntian Chin State ii. Kawl in tu State (Pyi) kin ti lo ai State tahin niam sawn Pyine kin ti ii. Burma ram ding pan in tuntian Chinland ukdan siik fangin ram heh 9 in khan ai, 1948 kum dung ai khuapui hming pe in Township 9 in kin khan ii. Township ukhnak siik fangin pupa san in nai cia hnak ram huap in ukdunhnak i lo hnakin tuntian kin buaihnak ber ii. Town awh bentu miphun te hrang dinhmun pha roh, Town ah thunai ben lo miphun te tu khangso thil lo le hlaihdanhnak phuncang umh de ii. Santehhnak in...

1893 Chin-Lushai Hills Map

 

RAMSONG & RAMPUA

Zanniat miphun le ram khangso tuh daih in mah daihdan le thiamdan dan in naper zianzo ii sing. I san song ah Zanniat hmingin pawlkom naperhnak le telhnak i tam ve hang maanin rel thil ve in ruat ing. Miphun hrang zapui huap in na kin perdan heh phun 2 in umh ii. 1) Khrisfa lam 2) Social/Politics 1) Khrihfa lam in Zanniat hrang tawlrelhnak le dinghnak te kin tluanthu sau ngai rel pha umh napui hnuata lam ah rel nga singkhaw. Tun kin dinhmun ah Zanniat huap K hrifa lam in a lar lian ber heh GZCF cang ii. Ramsong lam tu G hmang lo in ZCF tian lek hmangin GZCF tu laivum huap in tel tuh hnak in kin rel awng ii. Ramsong le rampua Khrihfa lam ah kin naper dan heh lingthiamdun lo hnak, naper kin thiam lo hnak umh tuh thai ii. Cia lakin tunah rampua lam in tu Gobal Zanniat Christian Association (GZCA) heh rampua ai Zanniat in dinghnak church le fellowship pawl thawn rel tlang in ding zo i hang. 2) Social/Politics lam in tu Community le Youth lam in ramsong le ram pua in dinghnak le naperhnak ta...