British Record ah Zanniat miphun le ram

January 27, 2023
British Record ah Zanniatram le Miphun

British te Chin ram a kawi fangin Zanniat miphun kin umh thu ciah Taisun/Fahlam te in ling ruai hiam veng lo ii. Chin Hills Vol-1 ah Torr miphun le Falam raltho in nganhnak ciah Zanniat thu i hlen napui.

1896 kum ah Chin Hills Volume 1-2 (laibu ngan tu: Bertnam S. Carey, H. N Tuck) ngan ben hnua 1943 kum ah H.N.C Stephenson in The Ecnomics of the Central Chin Hills ca uk a ngan fang ian in Zanniat kin ling lai ii.

H.N.C Stephenson in laibu in a suahnak ah Zanniat thu tel ii. He niu umh maan British record ah Zanniat heh hlanlai pah umh ii sing, Zanniatram tihnak umh thu ciah Stephenson hmangin mi lakah thu phorh pha nai hramhram kin cang ii. Mi te in Zanniat history le record kin lon sah, kin paai ruai sah sio in kin miphun kin paai zo hnak cang thil tawp in zong saal ii sing.
Ciamaan, Stephenson in a aicaan maan zaimaan Chin Hills Vol-1 ah he tluk ai ram kau in miphun pui in minung tam ngai Zanniat ciah Chin Hills record ah tel lo tiin a aicaan thu le Zanniat heh Taisun song ah Chin Hills Volume 1-2 ah kin ngan tel thu ngan tel ii.

Fahlam/Taisun te ciah amah te lekin mi tawng de lo ai, a hiang ai a ukhnak khua te sawm in mi tawng de ii.

Tunah Hualngo te history kin sik fangin hlanlai pah Taisun le Zahau ciah kop dun, raltawng in bawm á¹­io tihnak record nai ve ai, tun kin san tian in Falam ti fangin a lu ber ciah Taisun le Zahau ii, hlanlai pah kop dun meng, raltawng in bawm dun á¹­io ii.

Hlanlai ah Zanniat le Taisun lekin tawng dun selai Taisun in neh tuh lo ii. Ikhalselai Taisun te ciah a fiim ai, Zahau te sawm á¹­io ii.

Zanniatram ciah Fahlam raal in neh ai ukhnak maan Fahlam te hrang phathnemhnak tam ze ii.

Zanniatram in kum siar Siah pe á¹­io, Kawlram lam in lovang in Ci (salt) ciah Falam ai lal rohin to á¹­hiang Taisun lal hnen ah phurh sah á¹­io. Zanniat pa thi lekhaw a hlumhnak thilri ciah Fahlam in lukhawg in lang de, a lungkhim lo lekhaw a fate ciah Sal (slave) in tlun de ti ii. Fahlam te ciah Zanniatram in lovang in rong, sa, ci phurh sah in cawm li de ii. Taisun in Zanniatram in a ngahnak ci le thildang ciah a hiang ai a naper pui Zahau le miphun dang hnen ah zem de, zuar de ii.

Ciamaan hlanlai pah Zanniatram ciah Fahlam ukhnak hnia ah zonzai farah in nung, mi bang tuh lo hrimhrim in Fahlam te in dah hnak ii.

Cia hlanlai Fahlam policy ciah tun kin san tian in bangdunhnak tam ngai umh ii.

Zanniat mi te in Zanniatram Political history le kin san tian in politics danglamhnak te sik in thu ruat lo tam ngai ti a lin ii.

Fahlam te in Zanniat History thup sio hnak in Laimi in ruat dun, Fahlam mi in Zanniat mi ruat dun sio. Fahlam te thu ngai tuh ian tuntian kin upate tian in thinlung nai ii. Fim cu ze hang napui.

"East of Run River is Zanniatland" tihnak Stephenson in Record awnghnak Document heh Lumbang history nganhnak ah umh ai, upa dang te in Falam ai Office record ah rin hmu de in rel de hnak, tunah cia Document heh phorh thil in umh lo hang. Kon ah kin lon sah berh i ni maw? Poi ngai ii.

Lumbang miuk in Zanniatram in Fahlam lakin Siah le Lukhawng luat thu British te in thukhansah hnak record Document te khai Falam Office ah umh tuh hlen de hnak napui, kin san ah cia record hmu pha umh lo hang. Kin lon sah ber i ni maw? Poi ngai ii.

Zanniatram le Zanniat miphun in ram nai miphun kin i hnak Indigenous People kin ihnak covo ciah tunah Fahlam te in CNO/CNDF hmang in kin zawl, maithal in Zanniatram kin uk hnak lungkhim lo in CDF-Zanniatram heh dinhnak ve ii.

Zanniat mi ten mah ihnak ling lo, Fahlam te lau in nung te lingdun cu ii.

Tun kin san ah thu umhdan sik fangin Zanniat upa le konghoitu lam in kin rinsan te ciah (a tam sawn) Falam in nung sio, Zanniat heh a hlum in hlum ii. Falam te pha tihnak le konghoihnak lo in zai khai thu ruat hiam bul lo hnakin miphun dinhmun in kin sung ze ii.

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid02YumdzcdpqBMB1pKBpWzaEekH9CzxWncyBxBXtqw1QVaBmT3rHVdH3nTw2Grh7k5wl&id=100063235119508&mibextid=CDWPTG

No comments:

Powered by Blogger.