ZANNIAT HEH FALAM MI IN RELDUN ṬIO DE LE KIN I NGAINGAI AWM?

September 04, 2018
Kawlram ai Chin State song ai Falam township tihnak acozah ukhnak hnia ah umh pawl heh Falam mi ti dun ii. Cen, Falam township song ah khuapui ber tu Falam ii. Cia Falam khua heh Kawlram hmun zawl in Laitlang kai zianzo in cia hnua tlangvum in hmun suk ngai in Var lai tihnak Run tipui, Manipur river tihnak kaan hnua hmun so ngai kai zianzo in tlang vum lam hleng fangin Falam tihnak Falam khua ah hleng thil ii. Cia Falam khua heh a dintu tu Taisun/Tlaisun (English in Tashon) miphun ii ai, Taisun miuk/lal umhnak khuapui ii awng ii. Cia Falam khua ah Taisun miuk in Zahau, Hlawnceu le Hualngo lam miuk te thawn hmun khat ah totlang in Laitlang khiah uk de ai, British acozah in cia Falam ukhnak acozah heh Falam Council tiin lai ah ngan ii. Cia Falam Council heh raltawng kul lekhaw lungrual ngaiin tawngtlang de, khua le ram uk fangin khai relkawm ai, a nehhnak miphun le ram khiah Falam ukhnak hnia ah umh ruai, sal in pom, siah le thil dangdang pe ruai ai Falam acozah pawl in hiam ngaiin hmang tlang, ai tlang, sumsaw sihnak in hmang de ii.


1810 kum dung ah Zanniat le Khualsim te lungrual in Falam hnia an luat pai ai, Falam in ralpui tho in sim le Run an nisuak lam veksen, Zanniat tlangtluan tu Falam hnia ah sal (Slave) in umh ruai sio ai, he thu heh British pawl ai Chin Hills vol. 1 ah ngan tel in umh ai, Zanniat miphun khiah Falam hnia ah sal in kum 100 lai umh awng ii. Ciaman kin pipu te Kawl ah zu de le, ci phur de, cia ci heh Falam tian phur ai ti khuatkhat rin ngah lovin tlung de ii. Falam ai Taisun lal/miuk in ci khiah daihdan in zem, zuar de ii. Hetin Falam hnia ah a zonzai ze ai, British te maan Zanniat te in Falam hnen ah Sal a ihnak phurrit roh, Siah le Lukhawng luat ngah ii. Cetin British umh lo hnua Laitlang khiah Kawlram song ai Chin State songah a umh hnua Falam khua khiah khuapui poimawh ngai, acozah zung umhmun le khua pui in cang vivo ai, Falam township tihnak song ah Zanniat tlangtluan khai Falam ukhnak hnia ah umh zianzo ii. Hetin Falam township song ah umh pawl khiah Falam mi tidun ii.


Zanniat dinhmun in tluanthu umhdan phan tak ngaiin ruat fangin Falam mi ti dun ngaingai thil lo tihnak ii. Falam mi ti fangin Falam Council ai teltlang thi le nung, harsa le nuam ah kutawngzom ai miuk le lal pertlang te khiah Falam Mi ngaingai tihnak ii. Cia Falam Council ai tel pawl khiah a pon khai a bangdun, a nongdun ngio ii. Ciaman tun kin san ah hlanlai ai Falam Council ai kutawngzom miphun te khiah Falam naitu in umh ngio, a lungrual ṭio le cia lo te tu amahte hnia ah, amahte konghoihnak hluntu in ruat hio ii.

Hetih bang thil umhdan heh Zanniat mi tam sawn in ruat hal lovin Falam Mi roh in vuahdun, Falam pon ian in khang tum, Falam mi ngaingai pawl in daihnak i lekhaw pha ber in lang hio, Falam pawl in huahnak i lekhaw ngaih ve lo; Zanniat in thu reltlang, pawlkom ding, khawmhnak nai te bang heh Falam lungrualhnak hnawm ruaitu in ruat sio in umh i hang. Kon zong ah social, politics, Pathian thu konghoihnak kohran/pawlpui lam tian in Zanniat in feh daih lo, Zanniat in ding ngam lo, mi mithmai sik in Chin miphunpui song ah nung lianglo Zanniat mi kin tam ze ii. He maanin tuntian khangso thil lo ii sing. Laithiam le milian/minai, mithiam Zanniat mi songin umh napui khalkhaw miphun thula ah Falam in umh sio hnak in kon khai hleng lo, mi mithmai sik dung in kin vai zianzo de i hang.

No comments:

Powered by Blogger.